Licht toe dat vrijheid zonder grenzen eigenlijk niet bestaat. Soms bepalen we zelf die grenzen, soms stellen andere grenzen: ouders die zeggen dat we op een bepaald uur thuis moeten zijn van de fuif, de wet die zegt dat stelen niet mag, een vriend die zegt dat je ook een sigaret moet roken. Maar ook wijzelf kunnen grenzen stellen: zo kun jij neen zeggen tegen roken of teveel drinken, zo kun jij zeggen aan vrienden dat je aan een bepaalde activiteit niet meedoet omdat je hoogtevrees hebt.
Iedereen beleeft vrijheid dus heel anders. Dat zorgt soms voor spanning. Zo is het niet makkelijk om neen te zeggen tegen drugs als al je vrienden wel een jointje roken en het maar flauw vinden als jij neen zegt. Het is ook niet altijd leuk om je te houden aan de verkeersregels, terwijl al je vrienden er gewoon hun voeten aan vegen. Of om sportief te blijven tijdens het sporten, terwijl de tegenspeler heel grof speelt. En kan jij altijd makkelijk neen zeggen tegen snoep, dat vette computerspel of die leuke nieuwe schoenen? Deze spanning of conflicten met jezelf of de anderen zijn niet erg. Integendeel: het is soms zelfs nuttig, want vrijheid is eigenlijk voortdurend in beweging. Ze brengen mensen ertoe over vrijheid na te denken en nieuwe grenzen te zoeken of nieuwe afspraken te maken.
We gaan onderzoeken hoe jullie vrijheid beleven! Hoe? Met de Vrijheidsboom. Op het werkblad “Waar zit jij in de boom?” (zie afbeelding) zien we dat mensen allemaal heel verschillend omgaan met vrijheid. De een is een ruige waaghals, de ander wacht voorzichtig af. Sommigen kunnen goed hun grenzen bewaken, anderen hebben het moeilijk om neen te zeggen tegen zichzelf of anderen.
Elke deelnemer krijgt een kopie van het werkblad met daarop de vrijheidsboom. Geef met het werkblad een toelichting en de mogelijkheid om vragen te stellen.
Elke jongere zoekt een antwoord op de volgende vragen:
Wat past het beste bij jou als het om vrijheid gaat? Waar zit jij ergens als het gaat over je grenzen bewaken? Waar zit je dan in de boom?
Wat past helemaal niet bij jou als het om vrijheid gaat?
Waar zit je dan in de boom?
Geef de jongeren de tijd om de vragen te beantwoorden. Sommige jongeren vinden het niet gemakkelijk. Stimuleer hen goed naar de plaat en de emoties te kijken en dan een keuze te maken.
Bespreek daarna de uitkomsten in duo’s. Vraag na enige tijd wie er in de groep iets over wil zeggen.
LOPEN OVER TAKKEN: Naast nadenken over jouw plek in de vrijheidsboom, kun je ook in zijn takken klimmen!
Ga in twee even lange rijen tegenover elkaar staan, met de armen gehaakt in die van je naaste buren. Iedereen houdt de stok vast met twee handen. De overbuur heeft de andere kant van de stok met twee handen stevig vast. Zo heb je een rij van stokken boven de grond.
Let op dat de jongeren de stok zo ver mogelijk naar het midden vasthouden. Wanneer de deelnemers de stok bij het einde vasthouden buigt hij te ver door en kan hij breken als er iemand op gaat staan. Duid eventueel de plek waar de stok moet worden vastgehouden aan met een viltstift.
De uitdaging is om over de stokken te lopen. Je mag de schouders van de anderen vasthouden. Wie durft als eerste? Eén vrijwillige deelnemer loopt over de stokken heen. Leg van tevoren uit wat de spelers met de stokken moeten doen.
Zodra de loper van de eerste stok a f is, haak je a f en lopen jullie naar de voorkant van de rij, haken daar weer in en pakken de stok weer stevig vast. De loper kan zo eindeloos doorlopen. Jullie tellen hoeveel stappen hij heeft gezet. Als spelleider sta je achter de loper, zodat je hem kan opvangen bij eventueel achterovervallen. Dat is namelijk het enige gevaarlijke aan dit spel. Als de eerste vrijwillige deelnemer stopt of twee minuten heeft gelopen, mag de volgende. Hoeveel stappen denkt de jongere te kunnen doen in twee minuten? Als iedereen aan de beurt geweest is (die ook zelf wilde lopen over de stokken), daag je ze verder uit: durft er iemand met losse handen? Daar was veel vertrouwen voor nodig; dat heb je ook nodig om een uitdaging aan te gaan.
ACROBATISCHE STANDBEELDEN: er zijn verschillende piramidevormen die je met een groep kunt uitbeelden. Maak een keuze uit de piramidevormen of bedenk zelf een acrobatisch vrijheidsbeeld! Probeer deze beelden te maken. Hoeveel verschillende kunnen jullie er bedenken en maken? De spelleiding let op de juiste uitvoering. Bij een wat grotere groep kun je een competitie-element toevoegen door de groep in twee te delen, en punten te geven voor het meest originele ‘beeld’. Of laat twee groepjes elk binnen 10 minuten proberen zoveel mogelijk beelden te maken. De spelleiding is ook hier jury. Waarom hebben jullie voor deze vormen gekozen? Waar staat jullie vrijheidsbeeld voor? Maak een foto (en publiceer dit in de krant of scoutingblad)!
Let op! Veiligheid gaat boven alles! Communiceer met elkaar! Kijk goed naar de anderen! Doe elkaar geen pijn!
NABESPREKING
Laat de jongeren op een gemeenschappelijke vrijheidsboom brainstormen over alles wat volgens hun te maken heeft met ‘Mijn vrijheid’ en ‘Mijn grenzen’. Laat de jongeren vrij associëren en alles wat zij na deze activiteit hieraan linken een plaats geven in de boom. Bespreek dit alles daarna kort en licht daarbij ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ en de website www.noknok.be toe.
